Dawno, dawno temu Mazowsze było pokryte puszczami. W konsekwencji pojawienia się człowieka las ustępował polom pod uprawę i hodowlę. Wycinano go również ze względu na budulec, czyli drewno. O zyskach z wycinki przypomina niedawna wystawa w Muzeum Historii Warszawy – były one na tyle wymierne, że w 1915 roku cesarstwo niemieckie wycięło wiele hektarów Kampinosu jako łup wojenny na cesarstwie rosyjskim.

Nie tylko żywica ciekła w puszczy, ale i krew. W Kampinosie toczyły się walki przegranych powstań, wojny obronnej 1939 roku. W Palmirach eksterminowano elitę narodu i w ramach niemieckiej akcji AB rozstrzelano ponad dwa tysiące ludzi – przeważnie warszawiaków. Po II wojnie światowej na terenach puszczy utworzono park narodowy i zaczęto działać na rzecz ekosystemu i chronić przyrodę. Choć wiele można zarzucić władzy ludowej, to jeszcze u swojego schyłku w latach 80. XX wieku udało się jej poszerzyć teren parku oraz otaczającej go otuliny.

Dzielnica Kampinos

Pamiętam wyprawy do parku na przełomie wieków – autobusem 110 i na piechotę w jego głąb – wpierw Polana Opaleń i dalej. Dziś szereg aut stoi na parkingach i rozlewa się na kolejne drogi dojazdowe. Na wzmiankowaną polanę prowadzi szlak, którego nawierzchnię wzmocniono, przez co stał się on niemal parkową aleją. Ja ze względu na jej podłoże, ale przede wszystkim ruch pieszych i rowerzystów nazywam fragment tego szlaku „autostradą turystyczną”. Jest to jedno z kilku popularnych miejsc, które w weekendy jest oblegane przez warszawiaków i mieszkańców innych znajdujących się nieopodal miejscowości – Łomianek, Starych Babic, Pruszkowa, Izabelina i Truskawia. Ruch jest tak duży, że coraz większe części Kampinosu stają się przestrzenią niemal parkową. Mikro turystyka kwitnie – i bardzo dobrze, że tak się dzieje. Musimy jednak pomyśleć, jak najlepiej wykorzystać możliwości, które daje Kampinos.

Edukacja

W ramach Kampinoskiego Parku Narodowego funkcjonują trzy placówki edukacyjne. Znajdują się tu też ścieżki ekologiczne oraz tablice informujące o faunie i florze. W Granicy (gdzie znajduje się dyrekcja) odbywają się różnego rodzaju warsztaty. Szkoły i organizacje pozarządowe organizują tu wycieczki krajoznawcze i inne wyprawy edukacyjne. W Kampinosie jest też Muzeum Palmiry przypominające tragiczny epizod II wojny światowej. Można tu znaleźć miejsca pamięci o powstaniach i partyzantach.

Biznes

Turystyka w KPN i w jego okolicach kwitnie. Spływy kajakowe Bzurą, stadniny koni, wypożyczalnie rowerów, gastronomia. Wszystko to przynosi wymierne korzyści dla okolicznej ludności i inwestorów. Obecnie park narodowy jest ponad czterokrotnie większy od Warszawy. Prędzej więc Warszawa jest dzielnicą Kampinosu niż Kampinos Warszawy – zwłaszcza że park okala otulina. W ostatnich latach znacząco zmienia on swój charakter. Zwłaszcza w częściach bezpośrednio graniczących ze stolicą – na wschodzie i na południu parku ruch turystyczny jest coraz większy. To właśnie w tych częściach widać największe przeobrażenia i wynikające z nich profity.

Ochrona

Rolą paków narodowych jest ochrona przyrody i w tym zakresie dzieje się bardzo dużo. Dyrekcja parku ma się czym pochwalić. Przykładem niech będzie chociażby wzmiankowana już w „Korrespondencie” hodowla żubrów w Smardzewicach czy też powstrzymanie wycinki puszczy, wytyczanie szlaków, renaturyzacja oraz zatrzymanie spadku liczby przedstawicieli zamieszkujących puszczę gatunków zwierząt. Udało się także ochronić oryginalne kształty i występowanie wydm śródlądowych.

Narodowy park

Nie wszyscy jednak korzystają z dobrodziejstw tego miejsca we właściwy sposób. Park coraz częściej jest rozjeżdżany przez kłady. Ponadto powstaje znaczna sieć dróg, dróżek i ścieżek obok szlaków przeznaczonych dla turystów. Problemem są także śmieci pozostawiane w puszczy przez jej użytkowników, mimo że dbanie o przyrodę jest konstytucyjnym obowiązkiem każdego Polaka. Dlatego konieczne jest wypracowanie odpowiednich regulacji i dobrych praktyk, które pozwolą chronić to niezwykłe dziedzictwo naturalne oraz zapewnią mieszkańcom Warszawy i jej okolic trwały dostęp do dzikiej przyrody, a tym samym – wyższą jakość życia.